Đả kích sữa mẹ: Ấu trĩ và phản khoa học

Tại sao thuốc không hiệu quả trong 7 ngày không bị lên án mà sữa mẹ nhỏ có 2 ngày thôi đã bị “kết tội”?

Ngày hôm qua, cư dân mạng lại được phen nháo nhào, chao đảo bởi bài báo về bé gái 16 ngày tuổi bị loét thủng giác mạc vì người nhà nhỏ sữa mẹ vào hai mắt. Theo thói quen thường lệ, cư dân mạng trong đó bao gồm cả những bậc cha mẹ đang có con nhỏ, chỉ lướt nhanh qua cái tít và kết luận luôn: Nhỏ sữa mẹ vào mắt con cực kỳ nguy hiểm. Nhưng nếu đọc tường tận bài báo thì sẽ hiểu rằng kết luận nhỏ sữa mẹ vào mắt con sẽ bị thủng giác mạc là kết luận vội vàng và vô căn cứ.

Theo bài báo thì sau sinh 3 ngày, gia đình phát hiện bé bị đau mắt và cho bé đi thăm khám, nhỏ thuốc do Trung tâm y tế huyện Phù Yên kê. Sau đó tình trạng mắt của bé không có dấu hiệu thuyên giảm, thậm chí ngày càng sưng to hơn. Sang đến ngày thứ 7 nhỏ hai loại thuốc cho con theo đơn, thấy mắt con sưng phù nề có nhiều rỉ, mắt không tự mở được, gia đình mới nhỏ sữa mẹ vào mắt cho bé.

Rõ ràng, khi sử dụng 3 thứ khác nhau để tra vào mắt trẻ, tại sao mặc định đổ lỗi cho duy nhất một thứ mà đã tồn tại với loài người qua hàng triệu năm. Còn 2 thứ nhân tạo – 2 loại thuốc kia do con người chế xuất ra thì lại không bị truy cứu?

Đáng lẽ thay vì vội vàng quy kết “tội” cho sữa mẹ, thì chúng ta phải đặt ra câu hỏi: Liệu mắt cháu bé bị nặng như thế là do nhiễm khuẩn quá nặng ngay từ đầu hay do phác đồ điều trị trong 7 ngày kia không đúng để dẫn đến tình trạng bệnh nặng lên? Hay do vệ sinh không cẩn thận? Sữa mẹ có phải là nguyên nhân chính không hay chỉ là nguyên nhân thêm vào hay không phải là nguyên nhân?

Điều đáng lưu ý nữa là trẻ sơ sinh thường bị tắc tuyến lệ, cách điều trị rất đơn giản thì là day day mát xa sống mũi và dùng bông thấm nước muối sinh lý lau rỉ mắt.

Nhỏ sữa mẹ vào mắt là phương pháp dân gian được nhiều mẹ áp dụng để trị đau mắt đỏ hay mắt bị viêm nhẹ. Đây không phải là vấn đề gì quá mới mẻ vì nó đã được nghiên cứu từ thế kỷ 18. Thực tế không chỉ mẹ Việt mà nhiều bà mẹ nước ngoài cũng nghe nói đến tác dụng chữa viêm, chữa đau mắt đỏ của sữa mẹ và chia sẻ rằng phương pháp này cũng có tác dụng.

Nghiên cứu vào năm 1998 của N. Pishva, M. Mehryar, H. Mahmoudi, R. Farzan. IRN. J. Med Sci thực hiện trên 565 trẻ sơ sinh. 565 trẻ này được chia ngẫu nhiên thành hai nhóm. Một nhóm được nhỏ vài giọt sữa mẹ vào mắt sau khi sinh. Nhóm còn lại được nhỏ ít nhất 4 lần sữa mẹ/ ngày trong 10 ngày đầu sau sinh. Kết quả thu thập được cho thấy, nhóm ít được nhỏ sữa mẹ có 3 trường hợp bị viêm kết mạc. Nghiên cứu từ đó nhỏ sữa mẹ vào mắt có thể giảm đáng kể nguy cơ viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh.

Trên trang Medical Daily cũng nói khá rõ về tác dụng của sữa mẹ trong điều trị đau mắt đỏ. Trang này cho biết, các bà mẹ thường có thói quen sử dụng sữa mẹ để điều trị bệnh viêm kết mạc do virut, vi khuẩn và dị ứng. Các chất trong sữa mẹ có thể điều trị bệnh viêm kết mạc do virut mà dân gian hay gọi là đau mắt đỏ. Sữa mẹ đã được chứng minh là “loại thuốc” hiệu quả nhất trong điều trị các bệnh nhiễm trùng mắt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Sữa mẹ - 5 lần 7 lượt bị “dìm”

Con còi là do bú mẹ

Chẳng phải bây giờ sữa mẹ mới bị mang tiếng “oan”. Thực tế từ bao lâu nay, sữa mẹ luôn bị “đổ lỗi, kết tội” vô cớ như thế. Nào là, con còi là do bú mẹ lâu, phải cai sữa cho con sớm thì con mới ăn các thực phẩm khác, mới cao lớn khỏe mạnh được.

Nhưng sự thật là gì? Là sữa mẹ không chỉ là đồ ăn, sữa mẹ chứa nhiều kháng thể, sữa mẹ biến đổi thành phần theo từng ngày từng giờ, phù hợp với quá trình phát triển của con. Những năm đầu đời, dinh dưỡng trong sữa mẹ tập trung vào “nuôi dưỡng” bộ não em bé, chứ không tập trung vào tăng cân, tăng cơ như các loại sữa khác.

Các loài vật khác chào đời là có thể đi đứng được ngay, và sữa của các loài đó tập trung vào phát triển cơ bắp, phục vụ cho việc đi đứng. Nhưng con người thì khác, phát triển về trí não được ưu tiên hơn so với phát triển về thể chất (đi lại, chạy nhảy). Thế nên trẻ tầm 1 tuổi mới có thể đi được nhưng khi đó trọng lượng não đã phát triển rất nhanh, gấp 3 lần (khoảng 75%) và đến năm 6 tuổi, não trẻ đã bằng 100% não của người lớn. Sự phát triển trí não của trẻ coi như gần đạt mức độ tối đa vào 3 năm đầu đời, và sữa mẹ đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ phát triển trí não trẻ.

Sữa mẹ loãng, sữa mẹ hôi, sữa mẹ nóng, sữa mẹ nhạt...

Chắc hẳn chúng ta đã quen thuộc với các câu chuyện mà các mẹ sữa hay nói với nhau, đó là ăn gì để sữa mẹ có chất, sữa mẹ đặc, sữa mẹ thơm, con lên cân nhanh. Không biết dựa vào đâu mà người ta lại dễ dàng cho rằng sữa mẹ loãng là không có chất.

Thực ra không có sữa mẹ nóng, sữa mẹ mát, trẻ con phát triển cân nặng, chiều cao khác nhau do nhiều yếu tố.

Mỗi em bé là một cá thể độc lập và có khả năng hấp thu cũng như mức độ phát triển hoàn toàn khác nhau. Hai đứa con trong cùng một nhà còn chẳng giống nhau, thì sao đem những đứa trẻ không sinh cùng một gia đình ra để so sánh với nhau

Cân nặng không phải là chỉ số đáng tin cậy. Cân nặng có thể sụt giảm do ốm, cân nặng buổi sáng ngủ dậy khác với cân nặng buổi tối sau khi ăn cơm xong. Cân nặng trước khi đi vệ sinh khác với cân nặng sau khi đi vệ sinh. Chưa nói tới chuyện những cái cân được sản xuất từ những nhà sản xuất khác nhau, và độ chính xác của nó phụ thuộc cả vào thời tiết, vào cách cân. Cái cân ở phòng khám khác cái cân ở nhà, khác cái cân của bà hàng xóm. Do đó, chỉ số cân nặng trên cái cân là chỉ số không đáng tin cậy.

Nghi ngờ sữa mẹ là nghi ngờ mẹ thiên nhiên

Một đứa trẻ có tâm-thân-trí, những thứ được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ, bộ não được sữa mẹ nuôi dưỡng, sức đề kháng của bé được sữa mẹ xây dựng, sự phát triển của cơ hàm, lưỡi, răng là do sữa mẹ giúp phát triển tối ưu. Nên khi người ta đả kích sữa mẹ là người ta chối bỏ đi ngay cái gốc gác của mình, chối bỏ đi lịch sử hàng triệu năm tiến hoá của con người.

Con người có tiến hoá từ con vượn đi chăng nữa thì vẫn là loài bú mẹ, là động vật có vú. Khi người ta nghi ngờ sữa mẹ là người ta đang nghi ngờ Mother Nature – Mẹ Thiên Nhiên. Những nhà khoa học lỗi lạc nhất luôn luôn nói rằng con người không thể thông minh hơn tạo hoá, tạo hoá đã sắp đặt mọi thứ trên thế giới này một cách khoa học và có logic, có liên quan tới nhau đến mức con người chưa khám phá được ra hết.

Sữa mẹ làm từ máu mẹ, và chẳng phải những gì chắt chiu từ cơ thể người mẹ, đều đáng trân quý hay sao?

Tôi tin những người đả kích sữa mẹ, họ chưa từng trải qua hoặc nhìn thấy những khó khăn của người mẹ khi lần đầu tiên cho con bú giọt sữa đầu đời. Cho con bú đáng lẽ là công việc bản năng và tự nhiên, nhưng những người mẹ ngày nay phải “chống lại cả thế giới”, vững tin và dũng cảm bảo vệ quan điểm của mình, để con được bú mẹ chứ không phải loại sữa nào khác.

Tôi cũng tin những người đả kích sữa mẹ, họ chưa từng cho con bú bao giờ. Bởi nếu từng, họ sẽ hiểu hơn ai hết rằng việc cho con bú là sợi dây gắn kết vô hình, càng ngày càng khăng khít giữa mẹ và con.