Người tăng huyết áp nên ăn gì, kiêng gì?

Tăng huyết áp (THA) là một yếu tố nguy cơ rất quan trọng trong bệnh lý của tim và các mạch máu, gây ra các biến chứng về tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận... Có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng tới bệnh THA như: các yếu tố tâm lý xã hội; chế độ ăn (ăn mặn, uống rượu bia hay dùng các chất kích thích như nước chè, cà phê, thuốc lá...). Bởi vậy, chế độ ăn hợp lý, khoa học lại là một yếu tố quan trọng để phòng và chống THA hiệu quả.

Ðiều chỉnh chế độ ăn và giảm cân nặng được gọi là các biện pháp điều trị không dùng thuốc. Yêu cầu dinh dưỡng đối với người bệnh THA là: ăn uống hợp lý, đủ chất, bảo đảm cho tim mạch hoạt động tốt, tránh hoặc hạn chế các bệnh gây THA như: vữa xơ động mạch, cholesterol máu cao, tiểu đường, suy gan, thận... Muốn thế cần thực hiện việc lựa chọn và sử dụng thực phẩm như sau:

Năng lượng: 35Kcal/kg cân nặng/ngày. Người thừa cân và béo phì thì cần ít hơn để giảm cân vì giảm cân là một yếu tố hạ huyết áp rất có hiệu quả.
 

Chất đạm (protein): 0.8 - 1g/kg cân nặng/ngày. Người THA không cần hạn chế thịt và cá như quan niệm trước đây. Cá là thức ăn tốt đối với hệ tim mạch vì có những chất bảo vệ tim hiệu quả. Tuy nhiên, để thay đổi khẩu vị nên dùng cả thịt và cá cho bữa ăn hằng ngày. Nên dùng thịt nạc của gia súc gia cầm như thịt trâu, bò, dê, lợn, gà, vịt, ngan ngỗng... Chú ý dùng nhiều loại đạm thực vật như đậu nành, đậu đen, đậu xanh, vừng, lạc... Nếu đã có biến chứng suy thận thì cần giảm xuống 0,4 - 0,6g/kg cân nặng/ngày.
 

Chất bột đường (glucid): Là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể, cần ăn đủ theo nhu cầu lao động và sinh hoạt. Tránh ăn nhiều quá sẽ tăng cân, nhưng cũng không nên ăn ít quá, không đủ năng lượng để sống và làm việc sẽ bị gầy sút, suy dinh dưỡng, dễ mắc nhiều bệnh khác. Nên dùng các hạt ngũ cốc như gạo tẻ, gạo nếp, khoai củ. Cần hạn chế các loại đường vì có thể gây hại cho răng, cho tụy, nhất là ở người bệnh tiểu đường. Mật ong cũng nên hạn chế như các loại đường khác, chỉ dùng theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Chất béo (lipid): 15 - 20% năng lượng. Ăn ít mỡ, bơ dùng dầu từ cá, đậu tương, lạc, vừng là tốt nhất. Bỏ thức ăn chứa nhiều cholesterol như óc, lòng, tim, gan, ăn ít trứng.
 

Rau và trái cây: Là những thức ăn rất cần thiết cho người bị tăng huyết áp cũng như bị các bệnh tim mạch khác nhờ các ưu điểm: chứa nhiều kali và hầu như không có natri, rất có lợi cho tim mạch; rau, trái cây tươi chứa nhiều vitamin thiên nhiên và nhiều chất chống ôxy hóa, góp phần chống lão hóa; có nhiều chất xơ, cần thiết cho hoạt động tiêu hóa và giúp thải trừ cholesterol ra ngoài...

Các muối khoáng: Có lợi cho sức khỏe như kali, magiê, calci, trừ natri. Nếu ăn nhiều natri sẽ gây THA, chỉ ăn dưới 5g/ngày bao gồm cả lượng muối được nêm trong thức ăn và nước chấm. Nhiều nghiên cứu cho thấy: chế độ ăn giàu kali sẽ làm giảm huyết áp. Canxi có vai trò kích thích co cơ trơn thành mạch làm mạch máu co giãn đàn hồi tốt. Canxi có nhiều trong thức ăn là xương động vật, cá, nghêu, sò, ốc, hến.

Người THA nên dùng những thực phẩm nào?

Gạo tẻ, gạo nếp, khoai lang, khoai sọ, khoai tây, các loại đậu đỗ, lạc, vừng. Các loại dầu thực vât, trừ dầu dừa, dầu cọ. Đậu phụ, sữa đậu tương, sữa chua, các loại sữa bột tách bơ, khi uống sữa nên cho ít đường. Các loại thịt ít mỡ: thịt gia cầm, thịt lợn nạc. Các loại cá, tôm, cua. Trứng chỉ nên ăn 1 -2 quả/tuần. Các loại rau xanh: rau ngót, rau muống, rau cần, các loại rau cải, rau dền, bầu bí, mướp, giá đỗ... Các loại quả chín: chuối, đu đủ, cam, quýt, táo, thanh long, dưa hấu, dưa chuột, cà chua... Hạt sen, lá vông, hoa hòe, nước ngô luộc, nước rau luộc...
 

Những loại thực phẩm không nên dùng

Thịt nhiều mỡ, nước dùng, thịt cá béo. Các loại phủ tạng: Óc, tim, gan, bầu dục, dạ dày, lòng... Nuớc trà đặc, cà phê, rượu, thuốc lá. Các loại thức ăn muối mặn: dưa, cà, cá mắm, mắm tôm, mắm tép... Các loại thức ăn chế biến sẵn: lạp sườn, batê, xúc xích, thịt hộp... Các loại mỡ động vật. Các loại bánh kẹo, nước ngọt và đường (ăn hạn chế).

Nên hạn chế các món xào rán, quay. Tăng cường các món luộc, hấp, nấu nhạt.